.: Zubieta

Zubieta

Sarrera

Zubieta Nafarroako Iparralde hezean kokatuta dago, antzinako Santesteban de Lerin bailararen barruan. Hirigunetik kanpo dauden bost auzo ditu herriak: Ameztia, Aurkidi, Azkota, Mendrasa eta Sarekoa. Herriak, Arantza eta Goizuetarekin egiten du muga iparraldean, Eratsunekin mendebaldean, Saldias eta Beintza-Labaienekin hegoaldean, eta Iturenekin ekialdean.

Errota ekomuseoa

Historia

Zubietari, herrigunera iristeko pasa behar den erdi-aroko zubi ederrak ematen dio izena. Herriaren historiako lehen aipamen idatzia 1054. eta 1076. urteen artekoa da, Antso Gartzes IV.aren agindupeko Leringo lurra aipatzean. Izan ere, Zubieta Leringo Doneztebe bailara osatzen zuten herrietako bat zen; herriburua Doneztebe zen. 1280an, 18 sol eta erdiko petxa ordaintzen zuen Zubietak urtean. 1434an, Zuria Nafarroakoak 200 sol-eko petxa ezarri zien, zerriak mendian bazkatzeagatik ordaintzen zen eiurdea barne.

Errota ekomuseoa

1421ean, Karlos III.a erregeak Iruñeko forua eman zion Leringo Donezteberi, eta hiribildu ona titulua ondoren; hala herriak jarlekua eskuratu zuen Nafarroako Gorteetan. Pixkanaka, bailara osatzen zuten herriak banatuz joan ziren; 1630ean, Legasa, Narbarte, Oieregi, eta Oteitzak Bertizarana sortu zuten, Leringo Doneztebetik banatuta. Urte batzuk geroago, 1665ean, Sunbillak ere bailara utzi eta hiribildu titulua eskuratu zuen. Zubietak, 1704an lortu zuen hiribildu titulua, erregeari 500 dukat ordaindurik, baina bailaran segitu zuen hura 1845ean desegin zen arte. Urte horretan, udalerri independente eratu zuen.

Zubieta

Ondasun nabarmenak

Jasokunde eliza.

Herriaren goiko aldean. XVI. mendekoa bada ere, XIX. mendera arte ez zen amaitu. Gurutze latindarreko oinplanoa du, bi tarteko habeartea, albo kaperak gurutzaduran, eta burualde zuzena.

Jasokundearen eliza

San Anton ermita.

XVI. mendekoa. Herritik kanpo dago, Aurtitz eta Zubietaren artean, NA-170 errepidearen ondoan. Oin planta laukizuzena du, burualde zuzena eta zurezko estaldura. Barnean San Joan Bataiatzailearen irudia dago, egun desagerturik dagoen izen bereko ermitatik ekarria.

San Anton ermita

Zubietako errota ekomuseoa.

1785ean eraiki zen errota, eta gaur egun martxan segitzen du antzinako makineriarekin. Beheko solairuan bi errotarri daude, bi artoa ehotzeko eta hirugarrena gariarentzat. Hiru zati ditu ekomuseoko bisitak. Lehenbizikoak errotazainaren lanean sartzen du bisitaria, zuzenean ikusiz garia eta artoa nola ehotzen diren. Jarraian, erakusketa txiki batek ehotzeari, zurezko artisautzari eta usadiozko nekazaritza lanei lotutako tresna etnografikoak erakusten ditu. Azkenik, audio batean oinarritutako solasaldi batek Zubietako usadioen berri ematen du, inauteriena barne.

Errota ekomuseoa

Antzinako garbitegia.

Herriko sarreran. Berriki zaharberritua izan da.

Garbitokia

Zubia.

Herrigunean sartzeko Ezkurra ibaia zeharkatzen duen zubi ederra pasa behar da. Erdi-aroko bi puntu erdiko arku dituen harrizko zubia da hau eta honek ematen dio izena herriari. Herriaren sarreran eta Ezkurra ibaiaren alboan ere antzinako garbitegi bat dago, duela gutxi eraberrituta.