Baiona
Ttipia
Lapurdiko hiriburuaren auzoa da, Errobi ibaiaren eskuinaldean eta
hiriko erdigunean kokaturik. Mendebaldean Errobi ibaiak eta lau zubik Baiona
Handia auzotik banatzen dute: Mayou zubia, Marengo zubia, Pannecau zubia eta
Jenioaren zubia. Aldiz, iparraldean Atturri ibaiak eta Espiritu Sainduaren
zubiak Espiritu Saindua auzotik banatzen dute. Gainontzekoan, ekialde nahiz
hegoaldetik Baionako harresiak inguratzen du.
Antzinean "Burgu Berria" esaten zitzaion (Bourg Neuf).
Bertan bizi izan dira Francoren garaian Hego Euskal Herritik ihes egindako
hainbat errefuxiatu.
 |
| Baiona Ttipia |
Eraikinak
Gaztelu Berria
XIII. mendean ingelesek eraiki eta XIV. mendean Karlos VII.a
Frantziakoak berreraiki zuen.
 |
| Gaztelu berria |
San Andres edo Done Ander eliza
San Andres eliza edo Done Ander eliza (frantsesez Église
Saint-André) Lapurdiko Baiona hiriburuan dagoen eliza da. Baiona Ttipia auzoan
dago, Gaztelu Berria eta Baionako eta Euskal Herriko Institutu Unibertsitario
Teknologikoaren artean. 1859-1869 artean neogotiko estiloan eraiki zen. Barnean
Léon Bonnat margolariaren margolanak ikusgai daude. Euskarazko mezak eman ohi
dira.
 |
| San Andres eliza |
Baionako harresiak
Lapurdiko Baiona hiriburuko Baiona Handia eta Baiona Ttipia auzoak
inguratzen dituen harresi bat da.
 |
| Mousseroles atea |
 |
| Baionako harresiak |
Euskal Museoa
Baionako historia eta Euskal Herriko kultura jorratzen ditu,
besteak beste. Euskal Museoa (frantsesez Musée Basque) Baionako (Lapurdi)
Baiona Ttipia auzoan dagoen museo bat da. Euskal izena duen arren, haren gaia
ez da euskara, Euskal Herriko etnografia baizik. Kortsarioen kaleko 37.
zenbakian dago, XVII. mendeko Agorreta etxean (Frantziako monumentu historiko
izendatua), Baiona Ttipia auzoan.
Euskal museo bat irekitzeko lehenbiziko ekimenak Baionan egoitza
zuen Société des Sciences, Lettres et Arts de Bayonne elkarteak bultzatutakoak
izan ziren; euskal museoa gauzatzeko ideia jada aurretik 1914an sortutakoa zen.
Phillippe Veiryn, William Boissel eta Ramiro Arrue sortzaileen artean egon
ziren. Halere, 1922ko martxoaren 9an Castagnet alkateak aipatutako Elkartearekin
bildu eta udalaren babespean museo berri honen antolatzaile eta administraria
izateko proposamena luzatu zionean zehaztu zen.
1922ko apirilaren 3an Boissel komandanteak txosten bat argitaratu
eta Elkarteak baiezkoa eman zion. Hainbat estualdi gainditu ondoren,
lehenbiziko erakustaldiak antolatu eta hainbat objektu bateratzeko eraikina
euren eskura gelditu zen. Hogei hilabete beranduago, 1923ko abenduaren 9an,
Udal Ordezkaritza batek museoa bisitatu zuen, eta 1924ko urtarrilaren 5ean
«Société de Sciences, Lettres et Arts» elkarteak aurreneko aretoetan zehar
ibili zen. Otsailean Museoa jendeari ireki zitzaion. Museoaren atarian
ezarritako oroitarri batek museo honetako sortzaile eta bultzatzailea izan zen
Boissel komandantea omendu eta oroitzen du.
 |
| Euskal museoa |
Léon Bonnat museoa
Bonnat-Helleu museoa Baionako udal museoa da, 1833an bertan
jaiotako Léon Joseph Florentin Bonnat margolariaren izena duena. Honek 1891an,
bere lanak ez ezik, 1880 eta 1900 artean erositako margo eta eskulturak ere
eman zizkion udaletxeari. Emaitza hau baldintza bakar batekin egin zuen: lanak
maileguz ez uztea.
Museoaren goiburua "l'Art d'encore plus près" da
(euskaraz: "Artea oraindik gertuago").
Museoaren egoitza XIX. mendearen bukaeran Charles Planckaert
arkitektoak eraiki zuen. 1889ko abenduan Baionako udaletxearen sutea eta gero
eraikia (udaletxeko artxibo eta bildumak galdu zirenean), lau alde ezberdinak
izan zituen: artxiboa, liburutegia, margoentzako museoa eta eskulturentzako
lekua.
1896an Léo Pouzac alkateak lehenengo harria jarri ondoren, 1897an
zabaldu zuten Baiona Ttipian. 1976an eraikina guztiz museo bihurtu zuten. Gertu
le Carré eraikinean denboraldiko erakusketak egiten dituzte.
 |
| Bonnat museoa |
Baionako Natura-Zientzien Museoa
1856ean sortu zen eta Baiona Ttipian dago, Floride parkea eta
Raoul Follereau etorbidean. 1949-2010 artean itxia egon zen, azken urte
horretan berrireki zelarik.
L'Auberge du Cheval Blanc
L'Auberge du Cheval Blanc (euskaraz Zaldi Zuriaren Ostatua) Baiona
Ttipian dagoen jatetxea da. Bertoko sukaldariburua Jean-Claude Telletxea da.
1715eko eraikin batean kokatuta, Michelin Gidaren izar bat du.
 |
| Auberge du Cheval Blanc |
Baionako eta Euskal Herriko Institutu
Unibertsitario Teknologikoa
Baionako eta Euskal Herriko Institutu Unibertsitario Teknologikoa
(IUT de Bayonne et du Pays Basque) Akitaniako Paueko eta Aturrialdeko
Unibertsitatearen (UPPA) zati den unibertsitatea da, 1985ean sortua. Baiona
Ttipian du egoitza, Paul Bert plazan, Angelun beste campus bat badu ere. Urtero
900 bat ikasle berri jasotzen ditu. 2008-09 ikasturtean denera 2.600 ikasle
zituen. 2008an eskola, jangela eta liburutegi berriak ireki dituzte Errobiko
kasernan.
Guztira hamabi titulazio ezberdin eskaintzen ditu, teknologia
diploma unibertsitarioak eta diploma unibertsitarioak. Horien artean, gizarte
zientziei loturiko ikasketak dira nagusi.
Zubiak
Espiritu Sainduaren zubia
Santizpirita zubia Lapurdiko Baiona hiriburuan dagoen zubia da.
Izen berdineko Santizpirita auzoa eta Baiona Ttipia elkarlotzen ditu. Harriz
egina da eta 200 metro luze ditu, 7 arku edo zubi-begiz osatua da. Jada Erdi
Aroan, 1139tik aurrera leku honetan bertan egurrezko zubi bat bazen, XVIII.
mendearen amaiera aldera suntsitua izan ondoren, 1791an harriz berreraikia izan
zen. Gaur egungo zubia XIX. mendearen erdialdekoa da.
 |
| Espiritu Santuaren zubia (Argazkia: Wikipedia) |
Mayou zubia
Mayou zubia (frantsesez Pont Mayou) Lapurdiko Baiona hiriburuan
dagoen zubia da. Baiona Handia eta Baiona Ttipia auzoak elkarlotzen ditu. Hain
zuzen ere, alde batean Baionako herriko etxea dagoen Askatasunaren plaza du eta
bestean Baiona Ttipian Espiritu Sainduaren zubiaren bat egiten du. Jatorria
Erdi Aroan du. 1857an harriz berreraikia izan zen. 2009eko otsailean uholdeen
ondorioz eta Errobi ibaiaren uren indarrak sortutako kalteen ondorioz,
birmoldaketa lanak egin zitzaizkion.
 |
| Mayou zubia |
Marengo zubia
Marengo zubia (frantsesez Pont Marengo) Lapurdiko Baiona
hiriburuan dagoen zubia da. Errobi ibaia zeharkatzen du, eta Mayou zubia eta
Pannecau zubiaren artean kokatua dago. Baiona Handia eta Baiona Ttipia auzoak
elkarlotzen ditu. Jatorria Erdi Aroan du eta harriz egina dago.
 |
| Marengo zubia |
Pannecau zubia
Pannecau zubia (frantsesez Pont Pannecau) Lapurdiko Baiona
hiriburuan dagoen zubia da. Errobi ibaia zeharkatu eta Baiona Handia eta Baiona
Ttipia elkarlotzen ditu. Marengo zubia eta Jenioaren zubiaren artean dago.
Baiona Handiko aldean Baionako merkatua du. Jatorria Erdi Aroan du. Antzina
leku honetan bertan euren senarrei desleialak izandako emakumeak burdinazko
kaiola batean sartu eta Errobi ibaiko uretara bota ohi zituzten[1].
 |
| Pannecau zubia (Argazkia; Wikipedia) |
Jenioaren zubia.
Jenioaren zubia (frantsesez Pont du Génie) Lapurdiko Baiona
hiriburuan dagoen zubia da. Errobi ibaia zeharkatu eta Baiona Handia eta Baiona
Ttipia elkarlotzen ditu. Pannecau zubia eta Lapurdiko zubiaren artean kokatua
dago. Jatorria Erdi Aroan du eta harriz egina dago.
Baiona
Handia
Baiona Handia (Grand Bayonne frantsesez) Lapurdiko hiriburuaren auzoa da, Errobi ibaiaren ezkerraldean eta hiriko erdialdean kokatua. Gune komertziala da. Ekialdean, Errobi ibaiak eta lau zubik Baiona Ttipia auzotik banatzen dute: Mayou zubia, Marengo zubia, Pannecau zubia eta Jenioaren zubia. Aldiz, iparraldean, Atturri ibaiak Espiritu Saindua auzotik banatzen dute. Gainontzekoan, mendebalde eta hegoaldean Baionako harresiak inguratzen du. Toki berean antzinako erromatar hiria zegoen, auzo hau hiriko jatorrizko gunea edota eremu zaharrena baita.
 |
| Baiona Handiko etxeak |
 |
| Baiona Handiko etxeak |
Eraikinak
Baionako Santa Maria katedrala.
Santa Maria katedrala edota Andre Maria, Baiona Handia auzoan
kokaturiko katedral gotikoa da. Eliza Katoliko Erromatarrarena da tenplua, eta
han du egoitza Baionako apezpikuak (gaur egun, Leskarre eta Oloroe-Donamariako
apezpikua ere bada). 80 m luze eta 33 m zabal da. Nabe nagusiaren sabaian, 26 m
garai da; baina, 70 m-ko orratz biei esker, orotara 80 m garai da.
 |
| Baionako Santa Maria katedrala |
Baionako katedral erromanikoa suak irentsi zuen 1258an eta
1310ean, eta haren tokian berean eraiki zuten egungo katedrala, XIII. mendetik
XVII. mendearen hasiera bitartean. Frantziako Iraultza garaian katedrala
profanatu egin zuten, eta Inperioaren garaian biltegi militar gisa erabili zen;
horregatik, ez zen elizkizunetarako gai izango konkordatua sinatu zen arte.
Handik gutxira, era bikainean zaharberritu zen dena. XIX. mendean, bi kapitel
erantsi zizkioten. Egitura askotan izan zen berrezarria, nabariki Émile
Boeswildwaldek XIX. mendean: orduan ezarri zizkioten orratzak katedralari.
 |
| Baionako katedraleko dorreak Baiona Ttipitik |
Baionako Santa Maria katedrala eta klaustroa Euskal Herriko arte
gotikoaren garaiko eraikuntzarik ederrenetakoa da. Aipagarriak dira Pizkundeko
beirateak eta XIV. mendeko klaustroa. Katedrala Done Jakue bidean dago.
 |
| Baionako Santa Maria katedraleko klaustroa |
Gaztelu Zaharra
Gaztelu Zaharra (Gazteluzaharre ere deitua) Lapurdiko Baiona
hiriburuan dagoen gaztelu bat da. Hiri honetako Baiona Handia hirian kokatua
dago.Lapurdiko bizkondeak XI. mendean eraiki zuen.
 |
| Gaztelu Zaharra |
Baionako harresiak
Baionako harresiak Lapurdiko Baiona hiriburuko Baiona Handia eta
Baiona Ttipia auzoak inguratzen dituen harresi bat da.
 |
| La Poterne sarrera |
 |
| Baionako harresiak |
Baionako Herriko Etxea
Herriko etxearen eta antzokiaren eraikina 1842an Nicolas Vionnois
ingeniariak eraiki zuen, eta urte hartan bertan inauguratua izan zen. Harriz eraikia,
oin laukizuzena eta lau solairu eta garaiera mailaz osatua dago. Behe-solairua
harrizko arkupe batez osatua dago. Nicolas Vionnois ingeniariak piloteen
gainean eraikitako eraikuntza da. 1842 urtean inauguratu zen. Oinplano karratua
eta lau altuera dituen harrizko eraikina da. Beheko solairua, erdi-puntuko
arku-segida batez osatuta dago. Erdiko bi pisuetan, bao zuzeneko balkoi ugari
irekitzen dira. Bere barandak, fatxadaren maila berdinean daude eta ez dira
batere irteten. Bigarren pisuko barandak harrizkoak dira eta, bertan ere,
bandera batzuk ikus daitezke. Goiko pisuan leiho zuzenak irekitzen dira. Kasu
honetan, pisuaren perimetroa, eraikuntzarena baino txikiagoxea da.
Eraikuntzaren inguruan errepide zabal bat iragaiten da.
 |
| Herriko Etxea |
Baionako merkatua
Bertan Ipar Euskal Herriko eta euskal gastronomiaren kalitatezko
produktu freskoak eros daitezke.
 |
| Baionako merkatua |
Andre Mariaren kapera eta ikastetxea
1834an Baionako Andre Mariaren ikastetxea sortu zen, Udalak
Gurutzearen Alaben ordenari neskei doaineko hezkuntza irakasteko baimena eman
zienean. Ikastetxea Gaztelu Zaharraren alboan ezarri zen, gaur egungo Montaut
plazan. Ondoren, erakundea handituz joan zen. 1839an langela eraiki zen eta
1845an aterpetxea. 1851an Udalak erakundeari neskentzako udal eskolaren titulua
eman zion. 1860ean aurretik etxebizitza pribatu bat zegoen solairuan kapera
eraiki zen. Eraikina unibertsitateko kapelauaren diru ondasunaren bidez osoki
finantzatu zen.
 |
| Andra Mariaren kapera eta ikastetxea |
Informazio iturriak:
https://eu.wikipedia.org/wiki/Baiona_Ttipia
https://eu.wikipedia.org/wiki/Baiona_Handia
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina