Ea

 

Bizkaiko ipar-ekialdean dagoen kostaldeko udalerri txiki bat da. Hiru dira Ea udalerria osatzen duten auzoak: Ea herrigunea, Natxitua eta Bedaroa. Mende baten antzinatasuna baino zertxobait gehiago du. Herria XVI. mendean jaio zen, Ereñok eta gaur egun auzoak diren Natxitua eta Bedaroako arrantzaleek itsasadarrak osatzen duen portu naturalean kokaleku iraunkorra sortu zutenean. XIX. mendera arte, Eak ez zuen udalerri izaerarik izan. Ea ibaia herria bitan banantzen zuen: erdi bat Bedaroako elizatearen zati bat zen eta, beste erdia, Natxituako elizatekoa. Hau da Eak bi parrokia-eliza izatearen arrazoia, ibaiaren alde banatan eta zubi batek bakarrik banaturik. Zubi horretaz gain, beste hiru zubik lotzen dituzte herriaren erdi biak.

Eako kale Nagusiko txokoa

Ea herrigunean eta Bedaroa auzoan dagoen ondare historikoa ezagutzeko, “Letanien bidezidorra” itzulia egitea dugu eta gero, Natxitua auzora ibilgailuz gerturatu.

San Joan (Doniene) eliza

Jesusen Andra Mariaren eliza

Herrigunean dagoen San Joan (Doniene) eliza dugu eta gertu jatorriz eliza errenazentista zen, baina barroko estiloan berregin zuten Jesusen Andra Mari eliza dugu ondoan emango diogu hasiera ibilaldiari. Honen ondotik igotzen den aldapan gora egingo dugu, PR-Bi 168aren bide-seinale zuri-horiek erakusten diguten norabidean. Aldats gogorrari aurre egin, pinudian murgildu eta berehala aterako gara Bedaroara zuzentzen den errepidera. Metro gutxi batzuk aurrerago San Bartolome ermita eta kirikiñausia ikusiko ditugu. Antzina, amesgaiztoak uxatzeko herritarrek kandelak jartzen zizkioten santuari. Izen bereko baserriari erantsita dagoen ermita baino lehenago atsedenlekua dago eta bertan dagoen eraikin berezi batek gure arreta erakarriko du: kirikiñausia.

San Bartolome ermita

San Bartolomeko kikiriñausia

XX. mendeko mendearen lehenengo hamarkada bitartean, gaztaina oinarrizko elikagaia izan zen, batik bat nekazarien etxeetan. Kirikiñausiak, gaztainadian bertan, harriak bildu eta masarik egin gabe horma biribila osatzen zuten, gutxi gorabehera metro eta erdiko altuera zuten biltegiak osatuz eta hauen barruan kirikiñoak uzten zituzten. Tamaina gaztainadiak zuen garrantziaren araberakoa zen, eta batzuk zortzi metro edo gehiago izatera iritsi zitezkeen. Honek 3,5 metroko diametroa eta 0,8 metroko altuera du. Kirikiñoak gutxienez bi hilabetez egoten ziren bertan gordeta, barruko gaztainak beratu eta egozteko. Gogoan izan behar da, urtean sei edo zazpi hilabetez bertakoentzat eguneroko janaria ia bakarra izaten zela. Inguru hau guztia gaztainadi handi bat izan zen XIX. mendean, baina gerora “tinta” eta “txankroa” gaixotasunengatik desagertu egin ziren. Gaur egun, ia desagertu egin da eta zoritxarrez, pinu eta eukaliptoek hartu dute bere tokia. Biltegi hauek, gure ondare etnografikoaren monumentuak dira.

San Pedro eliza

Kirikiñausiari bizkarra eman eta Bedaroara zuzentzen den errepidean zehar gorantz egingo dugu segidan. Auzoan San Pedro eliza dago. XVI. mendean sortu zuten lehendik zegoen baseliza baten leku berean. Gaur egungo baselizaren estiloa klasiko berantiarra da.

Biax baserria

Etorritako bidetik itzuli eta bidegurutzera helduko gara. Portu baserriaren ondotik telefonia mugikorreko antena aldera doan bidea hartuko dugu. Antzina, bide hau Eatik Bedaroara igotzeko erabiltzen zen. Antenetara doan bidea ezkerrera utzita, pinudian zehar jarraituko dugu berriro errepidera atera arte. Hau gurutzatu eta gertu ikusiko dugu Biax baserrirantz joko dugu.

Talako Amaren ermita 

Bide-seinaleek erakusten diguten pistatik aldapan behera abiatuko gara, itsasoko labarretaraino amiltzen diren eukaliptoen artean. Ikusgaitz den xenda hestu batek Talako Amaren ermitara jaisten lagunduko digu. Barruan XVI. mendeko bukaerakoa den Ama Birjinaren Sortze Garbiaren irudia dago eta honekin batera, Kristo bat zutabe bati lotua (XVIII. mendekoa) eta San Erroman (XX. mendekoa) agertzen dira. Kondaira baten arabera, ama birjinaren irudia olatuen artean aurkitu omen zuten arrantzale batzuek eta gero ermita altxatu zuten. Jainkoa gurtzeko asmoz, bertaratzen ziren fededunek opariak uzten zituzten, ohikoena olioa zelarik (gaur egun kandelak). Garai batean, herriak itsasoarekin zuen lotura dela eta, bertako arrantzaleek babesa eskatzen zioten ama birjinari. Arrantzale tradizioak bezala, ohitura zaharrek ere indarra galdu dute arren, urtero, abenduaren 8an, Talako Amaren eguna ospatzen da. Ermitaren aurrean dauden eserlekuak aproposak dira itsasoari so geratu eta lasai egoteko.

Beletxe

"Erromatar" deritzon zubia

Ibilbide honen azken gune erlijiosoa atzean utzi eta kaia aldera jaisten den gurutze-bidetik Beletxera iritsiko gara, belaontzien belak gordetzen zituzten etxera hain zuzen ere. Eako portua eta hondartzaren ondotik herrigunera helduko gara eta ibaiaren ibilguaren paraleloan marrazten diren kaleetan ibiliz, ateburuan izenak zizelkatuta edo margotuta dituzten etxe zaharrez gain, herriko armarrian agertzen den erromatar deritzon zubia ikusi ahal izango ditugu. Herrian dauden etxeek eta lau zubiek izaera berezia ematen diote herri eder honi.

Ea

Eako herrigunetik kanpo, XVIII. eta XVI. mendekoak diren Urtubiagako burdinola eta errota ditugu. Hauek dira bere atal nagusiak: elkarri atxikitako lau eraikin; haiei lotutako sistema hidrauliko bat presa, ubidea eta erregulazio-biltegia-; eraikinen aurreko harrizko zubia; eta babes-ingurune bat.

Kontsolazioko Andra Mariaren eliza

Santa Ageda ermita

Bi dira Natxitua auzoan bisitatu ditzakegun eraikin historikoak: Santa Ageda ermita eta Kontsolazio Andra Mariaren eliza. Elizaren eraikinaren gehiengoa neoklasikoa bada ere, garai bateko elementu batzuk gorde ditu, besteak beste, arku zorrotzeko atea eta arku konopialeko bi bao ajimezatu. Hormen ingurua eta elizako atal nagusia antzinakoak dira. Elementu horiek egungo elizaren atal zaharrenak dira, baina gainerakoa 1833. urtera arte egin ziren obretan gehitu zen.

Powered by Wikiloc