Urdatx, edo Santa Grazi okzitanieraz, Zuberoako hego-ekialdeko muturrean dagoen udalerria da, Basabürua eskualdekoa. Tokiko ondasunik ezagunenak Kakuetako arroila eta Done Jakue bideko eliza erromanikoa dira .Urdatxen historia hango elizari lotua dago,Donejakue bideko etapa izatearen ondorioz Erdi Aroa bitartean garrantzia handia izan zuen kolegiatatik gelditzen den ondare ikusgai bakarra.
 |
| Santa Graziko eliza erromanikoa |
Kondairaren
arabera Santa Grazia 303. urtean bere
senargaia zen Narbonako duke batekin
biltzeko Pirinioak zeharkatzeko
prestatzen ari zela Zaragozan harrapatu
zuten kristaua zen. Aragoiko hiriburuan
martirizatua, lapur batek bere besoa lapurtu omen zuen Urdatx inguruko haritz baten azpian
lurperatzeko. Beste hainbat mito bezala, idi batek aurkitu omen zuen erlikia
hura, haritzaren oinean belaunikatu eta adarrak pizten baitziren. Horrela,
bertan eliza eraiki zen. Haritza antzinako herrientzat zuhaitz sakratua zen eta
horrek eliza leku sakratu aurre-kristau batean eraiki zela adierazi lezake.
 |
| Hilarriak |
Erreferentzia
zaharrenaren arabera Urdatxen 12 kalonjedun kolegiata zegoen. 1805ean Antso V.a herrialdeaz
jabetu eta kolejiata Leireko monasterioaren esku utzi zuen.
XII. mendean erdialde
inguruan Urdatxeko kolegiata gune gorenean zegoen. Santa Graziko elizaren ondoan Done Jakue bideko erromesak hartzen zituen ospitalea
zegoen. Zuberoako parrokiarako
erromeri leku bezala ere hartu zen. Nafarroa, Aragoi eta Bearnoko printzeak
bisitatu zuten.
 |
| Santa Graziko eliza erromanikoa |
Gorabehera
politikoek Kolegiataren gainbehera eragin zuten. XIV. mendean Frantziako eta Ingalaterrako erregeen
arteko gatazkak (Ehun Urteko Gerra) izan ziren. XV. mendean berriz,
frantsesen eta gaztela-aragoitarren arteko liskarrak izan ziren Nafarroaren
kontrola izateko, eta XVI. mendean, Frantziako erresuma porrokatu
zuten Erlijio Gerrak ditugu.
Santuaren erlikia galdu egin zen, Santiagorako erromesaldiak ia eten ziren, eta
ospitalea erori. Iraultzarekin Estatuak erlikia konfiskatu eta saldu zuen.
Eliza bakarrik gelditu zen. 1841. urtean eliza monumentu historikoa izendatu
zuten. Haren zaharberritzea 1983an hasi zen. Urdatx
ezaguna da bata bestearen alboan dituen XI. mendeko Santa Graziko eliza erromanikoa eta hilarri tradizionalak dauzkan
hilerria direla eta.
 |
| Santa Graziko eliza erromanikoa |
Leireko monasterio nafarrak sortu zuen Urdatxeko eliza (Santa Graziko eliza) 1085. urtean, Donejakue Bidea egiten zuten
erromesentzako ospitale bat ere bazuela. Hala, Konpostelarako bidean geltoki
garrantzitsua bihurtu zen, Pirinioak zeharkatu
baino lehenagoko eremuan.
 |
| Santa Graziko eliza erromanikoa |
Eraikin erromanikoa dugu,
laukizuzen itxurako oinplanoa duena. Zirkuluerdiko itxurako absideetan bukatzen
diren hiru nabetan zatitua dago, erdikoa alboetakoak baino zabalagoa dela.
Halaber, lauki itxurako kanpandorre batez hornitua dago.
 |
| Santa Graziko eliza erromanikoa |
 |
| Santa Graziko eliza erromanikoa |
Azpimarratzekoak dira kanpoko ataria eta barneko 12 kapitel apainduak. Azken hauek hainbat aldiz zaharberritu dituzte eta jatorrizko kokapena aldatua egon daitekeela ohartarazi beharra dago. Kapitelon apaingarriek gai ezberdinak irudikatzen dituzte, besteak beste, Jesusen jaiotza, zenbait animalia, lehoiek jandako kristauak edo Salomon erregea Sabako erreginarekin. 2020an eraberritu zuten
Informazio iturriak:
https://eu.wikipedia.org/wiki/Urdatx
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina